Yekta Güngör Özden

Doğum tarihi: 31 Aralık 1932
Doğum yeri: Tokat, Türkiye
Meslek: Türk Hukukçu, Yazar ve Şair

Yazar Hakkında

Türk hukukçu, yazar ve şair. Ankara Barosu Başkanlığı (1972-1974), Anayasa Mahkemesi Başkanlığı (1991-1998) ve Atatürkçü Düşünce Derneği Genel Başkanlığı (1998-2000) yapmıştır.

Sivas bağlantılı, yargıç ve öğretmen ağırlıklı bir ailenin çocuğu olarak 5 Haziran 1932’de Tokat’ın Niksar ilçesinde doğmuştur. Babası öğretmen, annesi ev hanımı idi. Büyükbabası yargıç olarak 1925’te vefat etmiştir. Büyükdedesi ABD Başkanı Wilson’a kınama telgrafı çeken Niksar Redd-i İlhak Cemiyeti Başkanı, İstiklâl Madalyası sahibi ve önceki Belediye Başkanlarından Hacı Mahir Turhan’dır. Eşi emekli öğretmendir. Bir psikolog kızı, bir uzman hekim oğlu vardır.

İlk ve Ortaokulu Niksar’da, liseyi Samsun, Tokat ve Kayseri’de okuduktan sonra Sivas’ta tamamlamış, 1956’da Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirmiştir. Öğrencilik yıllarında Ankara Üniversitesi Talebe Birliği Yönetim Kurulu Üyeliği ile Türkiye Milli Talebe Federasyonu Yayın Komisyonu Başkanlığı’na getirilmiş, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Levazım Şefliği’nde ve Karayolları Genel Müdürlüğü Personel Dairesi’nde çalışmıştır. Yedeksubaylığını 1958-1959’da İstanbul Boğazı Müstahkem Mevki-i Komutanlığı Muhabere Bölüğü’nde tamamlamıştır. Bu arada 13 yıl ortaokul öğretmenliğiyle yüksekokul öğretim görevliliği yapmıştır.[1]

4 Kasım 1953’te Atatürk’ün geçici kabrinden (Etnoğrafya Müzesi) çıkarılışında bulunmuş, burada 4 Kasım 1953’te Gençlik Nöbeti’ni yönetmiş, 10 Kasım 1953’te Anıtkabir’e taşınma sırasında kortejin yöneticilerinin biri olduğu gibi Atatürk’ün gömülüşünde hazır bulunan on sivilden, yaşamda kalan tek kişidir.

1956 yılında stajyer olarak katıldığı Ankara Barosu’nda değişik görevlerden sonra 1965-1966’da Genel Sekreterlik, 1972-1974’de Başkanlık, CHP’nin, Ulus Gazetesi’nin, Sosyal Demokrasi Derneği’nin, İnşaat Mühendisleri Odası’nın, Ankara Gazeteciler Cemiyeti’nin, ODTÜ’nün[3] de aralarında bulunduğu birçok kuruluşun; İsmet İnönü, Cemal Hüsnü Taray, Bülent Ecevit, Kemal Kayacan, Salim Başol gibi tanınmış kişilerin ve birçok gazetecinin avukatlığını üstlenmiştir.

1960-1961’de Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı (TMGT) İkinci Başkanlığı’nda bulunmuş, Ankara Türk Devrim Ocakları kurucuları arasında yer almıştır. Millî Birlik Komitesi’nin kabul ettiği ve ilk kez 10 Kasım 1960’ta Anıtkabir’de sonra 2004 dışında 2008 yılına kadar her yıl 19 Mayıs törenlerinde 19 Mayıs Stadyumunda öğretmenler korosunca okunan Gençlik Andı’nı yazmıştır. Avukatlık Yasası’ndaki Avukatlık Andı ve KKTC’nin Bağımsızlık Andı’nın da yazarıdır.

Türkiye Barolar Birliği’nin kuruluş çalışmalarına katılmış, Türk Hukukçular Birliği Kurucu Genel Başkanı olmuştur. Kuruluşunda (1953’te), Gençlik Kolları Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi olduğu CHP’den, Başhukuk Danışmanı ve Yüksek Danışma Kurulu Üyesi iken Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilmesi nedeniyle 18 Ocak 1979’da ayrılmıştır. Cumhuriyet Senatosu’nda beş grubun oylarıyla 11 Ocak 1979’da Anayasa Mahkemesi asıl üyeliğine seçilinceye kadar avukatlık çalışmalarını bağımsız biçimde sürdürmüştür.

2 Mart 1988’de Anayasa Mahkemesi Başkanvekilliği’ne, 8 Mayıs 1991’de Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’na birinci kez, 25 Mayıs 1995’de ikinci kez getirilmiştir. Anayasa gereği 65 yaşını bitirdiği 1 Ocak 1998’de Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’ndan emekli olmuştur. Yürürlüğü durdurma ilkesini Anayasa hukukuna kazandırmıştır.

Başkanlığı döneminde Anayasa Mahkemesi tarafından 10 parti hakkında kapatma kararı verilmiştir: Türkiye Birleşik Komünist Partisi, Sosyalist Parti, Halkın Emek Partisi, Özgürlük ve Demokrasi Partisi, Sosyalist Türkiye Partisi, Yeşiller Partisi, Demokrasi Partisi, Sosyalist Birlik Partisi, Demokrasi ve Değişim Partisi, Diriliş Partisi.

Refah Partisi kapatma davasının görülmeye başlandığı sırada Anayasa Mahkemesi başkanıydı, ancak kapatma kararı emekliye ayrılmasından 15 gün sonra 16 Ocak 1998'de alındı.

Anayasa Mahkemesi'nden emekli olduktan sonra da 8 Haziran 1998’de Atatürkçü Düşünce Derneği Genel Başkanlığı’na, 10 Mayıs 2000’de Türk Hukuk Kurumu Başkanlığı’na seçilmiş, dönemini tamamlayınca yeniden görev almamıştır. 19 Temmuz 2002’de getirildiği Cumhuriyetçi Demokrasi Partisi (CDP) Genel Başkanlığı’nı ve üyeliğini 14 Şubat 2004’te bırakarak siyasal partilerle olan ilişkisini kesmiştir.

Emekli olduktan sonra iki yıl Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü’nde yüksek lisans ve doktora öğrencilerine, “Anayasa Sorunları ve Siyasal Sistemler” dersi vermiştir. Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Kurumları Yönetim Kurulu’nda 10 yıl üyelik yapmıştır. 2010 yılından beri Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde Anayasa Yargısı dersi vermektedir.

Ekim 2001’de Batıkent’te Yekta Güngör Özden Parkı Ankara Yenimahalle Belediyesi’nce açılmıştır. Çorlu’da, Turhal Ulutepe’de birer caddeye, Ayvalık Küçükköy’de bir sokağa adı verilmiştir.

Güftesi Özden’in olan 10 şarkı, 2 marş, 1 senfoni vardır.

Halen Sözcü Gazetesi'nde köşe yazarlığı yapmaktadır.İleri ve Maya dergilerinin düzenli yazarıdır.